Περιφερειακή Ανταγωνιστικότητα, Καινοτομία και Περιφερειακή Πολιτική
Έναρξη | 01/04/2004 |
Λήξη | 31/08/2006 |
Προϋπολογισμός | 49.746 € |
Σύμφωνα με τον παραπάνω γενικό ορισμό, η ανταγωνιστικότητα μιας οικονομίας είναι μια σύνθετη έννοια που στην πράξη είναι αρκετά δύσκολο να μετρηθεί. Η Παγκόσμια Τράπεζα ( World Bank ) προσδιορίζει την ανταγωνιστικότητα μιας οικονομίας από 49 διαφορετικούς δείκτες οι οποίοι μπορούν να ταξινομηθούν σε πέντε κατηγορίες: δείκτες συνολικής αποδοτικότητας της οικονομίας, μακροοικονομικούς δείκτες και δυναμισμού της αγοράς, χρηματοοικονομικοί δείκτες, δείκτες υποδομών και επενδυτικού κλίματος και δείκτες ανθρώπινων πόρων ( World Bank 2003).
Υπάρχει αρκετή βιβλιογραφία που συνδέει την ανταγωνιστικότητα με την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας ( Bassanini , A ., S . Scarpetta and P . Hemmings 2001, Bosworth , B ., and T . Kollintzas 2001, Bryant , Ralph C , Nicholas C . Garganas , George S . Tavlas 2001, Bryant , R . C ., Garganas , N . C . and Tavlas , G . S . 2001, Burtless , G . 2000, Guellec , D . and B . Van Pottelsberghe 2001, Mylonas P . and Joumard I . 1999, Mylonas , P . and Papaconstantinou , G . 2001, Spraos , J . 2001, Temple , J . 2001, Tsaveas , N . 2001, Χριστοδουλάκης, Ν.2001).
Η οικονομική ανάπτυξη και η σύγκλιση με την ΕΕ πρέπει να πραγματοποιηθεί με την προϋπόθεση της μείωσης της περιφερειακής ανισότητας και της αύξησης της κοινωνικής συνοχής ( Ministry of Economy and Finance of Greece 2003, p .3). [Η Ελλάδα έχει τις περισσότερες φτωχότερες περιφέρειες στην ΕΕ, 8 από τις 12 φτωχότερες περιφέρειες της ΕΕ είναι ελληνικές. Επίσης, υπάρχει μεγάλη απόκλιση μεταξύ του περιφερειακού κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Αττικής και των υπόλοιπων 12 περιφερειών της χώρας]. Για το λόγο αυτό δεν είναι σημαντική μόνο η εξέταση της σχέσης μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας της οικονομίας αλλά και η εξέταση της σχέσης μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης των περιφερειών και της ανταγωνιστικότητας όπως και των παραγόντων που επηρεάζουν την τελευταία .
Για την προσέγγιση του παραπάνω στόχου προτείνονται τα ακόλουθα πακέτα εργασίας (ΠΕ):
ΠΕ1 : Μέτρηση ανταγωνιστικότητας των 13 περιφερειών της Ελλάδας με τη χρήση δεικτών.
Για την μέτρηση της ανταγωνιστικότητας των περιφερειών προτείνεται η χρήση των δεικτών που χρησιμοποιούνται από την Παγκόσμια Τράπεζα για τη μέτρηση της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών, σε εθνικό επίπεδο, κατάλληλα προσαρμοσμένους για τη χρήση στους σε περιφερειακό επίπεδο. Οι δείκτες χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες και η κάθε μια από τις παρακάτω κατηγορίες συνιστά μια ξεχωριστή δραστηριότητα του ερευνητικού προγράμματος:
• Δραστηριότητα 1.1. Μέτρηση της συνολικής οικονομικής λειτουργίας της κάθε περιφέρεια ( overall performance )
• Δραστηριότητα 1.2. Μέτρηση των περιφερειακών μακροοικονομικών δεδομένων και του περιφερειακού δυναμισμού της αγοράς ( Macro and market dynamism )
• Δείκτες Επένδυσης (εγχώριας και FDI ) και αύξησης της παραγωγικότητας
• Δείκτες Εμπορίου
• Δείκτες Ανταγωνιστικότητας εξαγωγών
• Δείκτες Εμπορικής Πολιτικής
• Δείκτες Κρατικού παρεμβατισμού στην οικονομία της περιφέρειας
• Δραστηριότητα 1.3. Μέτρηση του Χρηματοοικονομικού δυναμισμού των περιφερειών
• Δραστηριότητα 1.4. Μέτρηση των περιφερειακών Υποδομών και του περιφερειακού επενδυτικού κλίματος
• Δείκτες Πληροφοριακών και επικοινωνιακών δικτύων
• Δείκτες Υποδομών σε φυσικό κεφάλαιο
• Δείκτες Ανθρώπινου και πνευματικού κεφαλαίου
Η χρονική διάρκεια του ΠΕ1 είναι από 1-9-2004 έως 28-2-2005, ενώ το παραδοτέο (Π) αυτού του ΠΕ είναι οι δείκτες ανταγωνιστικότητας των περιφερειών (Π1) .
Για τον υπολογισμό των δεικτών ανά περιφέρεια θα χρειαστούν δευτερογενή στοιχεία τα οποία εν μέρει θα βρεθούν από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (ΕΣΥΕ) και εν μέρει θα αγοραστούν από τη EUROSTAT (βάση δεδομένων REGIO ). Ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των στοιχείων, θα γίνει προσπάθεια για την ανάπτυξη χρονοσειράς με τους δείκτες που θα καλύπτει τα τελευταία 15 έτη.
ΠΕ2 : Συσχέτιση ανταγωνιστικότητας και οικονομικής ανάπτυξης στις περιφέρειες
Η οικονομική ανάπτυξη μιας περιφέρειας μετράται ως το ετήσιο ποσοστό αύξησης του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της περιφέρειας αυτής ( Vamvakidis A , Zanforlin , L . 2002).
Σ΄ αυτό το ΠΕ θα γίνει συσχέτιση των δεικτών της ανταγωνιστικότητας των περιφερειών, όπως αυτή μετρήθηκε στο ΠΕ1, με το ποσοστό αύξησης του κατά κεφαλήν περιφερειακού ΑΕΠ ( per capita regional GNP ). Η συσχέτιση θα πραγματοποιηθεί με τη χρήση οικονομετρικής ανάλυσης με την ανάπτυξη μοντέλου που θα συνδέει τα στοιχεία που συνθέτουν την ανταγωνιστικότητα μιας περιφέρειας με την οικονομική της ανάπτυξη.
Το ΠΕ2 αναλύεται στις παρακάτω δραστηριότητες:
Δραστηριότητα 2.1.: Συλλογή και καταχώρηση στοιχείων περιφερειακού κατά κεφαλήν ΑΕΠ.
Δραστηριότητα 2.2.: Ανάπτυξη μοντέλου για τη συσχέτιση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας με την περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη.
Δραστηριότητα 2.3.: Οικονομετρική εκτίμηση του μοντέλου με panel data και εάν είναι δυνατό από τη διαθεσιμότητα των στοιχείων ( data availability ) με τη χρήση χρονοσειρών.
Η χρονική διάρκεια του ΠΕ2 είναι από 1-3-2005 έως 30-9-2005, ενώ τα παραδοτέα αυτού του ΠΕ είναι (α) Ενδιάμεση έκθεση για την ανταγωνιστικότητα των περιφερειών της Ελλάδας (Π2) και (β) Εργασία με τίτλο “Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και οικονομική ανάπτυξη: η περίπτωση της Ελλάδας” (Π3)
ΠΕ3 : Συσχέτιση περιφερειακών ανισοτήτων με την ανταγωνιστικότητα των περιφερειών
Στο ΠΕ3 θα εξεταστεί εάν η διαφορές που υπάρχουν στην οικονομική ανάπτυξη μεταξύ των περιοχών της Ελλάδας οφείλονται στις διαφορές της ανταγωνιστικότητας που έχει η κάθε περιοχή με τις υπόλοιπες. Επίσης, θα εξεταστεί ποια από τα στοιχεία που συνθέτουν την ανταγωνιστικότητα εξηγούν την περιφερειακή οικονομική υστέρηση. Τα στοιχεία που απαιτούνται για την ολοκλήρωση αυτού του ΠΕ έχουν συλλεχθεί ή δημιουργηθεί από το ΠΕ1 και 2.
Το ΠΕ3 αναλύεται στις παρακάτω δραστηριότητες:
Δραστηριότητα 3.1: Ανάπτυξη μοντέλου για τη συσχέτιση των διαφορών στην περιφερειακή ανταγωνιστικότητα με τις διαφορές στην περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη.
Δραστηριότητα 3.2: Οικονομετρική εκτίμηση του μοντέλου.
Η χρονική διάρκεια του ΠΕ3 είναι από 1-10-2005 έως 31-1-2006, ενώ το παραδοτέο αυτού του ΠΕ είναι εργασία με τίτλο “Περιφερειακές ανισότητες και περιφερειακή ανταγωνιστικότητα” (Π4)
ΠΕ4 : Περιφερειακή πολιτική για οικονομική ανάπτυξη και καινοτομική δραστηριότητα
Η γνώση, η τεχνολογία και η καινοτομική δραστηριότητα έχει αποδειχθεί ότι είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν την ανταγωνιστικότητα ( Bassanini , A ., Scarpetta , S ., Visco , I . 2000, Τσούνης Ν., Κατσουλάκος Ι., Κούκιος Ε. 2003, Aghion , P ., Howitt , P . 1998, Silverberg , G ., Dosi , G ., Orsenigo 1988).
Το κράτος μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη δυνατότητα των επιχειρήσεων να παράγουν και να αφομοιώνουν νέα τεχνολογία, όπως και στην ικανότητα των περιφερειών να παράγουν νέα γνώση. Στο ΠΕ αυτό θα εξεταστούν οι παρεμβάσεις του κράτους στην περιφερειακή αγορά (αγαθών και εργασίας) και τις επιπτώσεις που έχει η κρατική πολιτική στην καινοτομική δραστηριότητα των επιχειρήσεων [ο ρόλος των κρατικών πολιτικών στην ανταγωνιστικότητα των χωρών έχει εξεταστεί από τους Scarpetta , S ., Hemmings , P ., Tressel T ., Woo , J .2002, Bassanini , A ., Ernst , E . 2002, Bassasini , A ., Scarpetta , S ., Hemmings , P . 2001].
Από πλευράς κρατικής περιφερειακής πολιτικής θα εξετασθούν:
• Οι παρεμβάσεις του κράτους στην περιφερειακή αγορά εργασίας και οι επιπτώσεις στην καινοτομική δραστηριότητα των επιχειρήσεων (Δραστηριότητα 4.1.)
• Οι παρεμβάσεις του κράτους στην αγορά αγαθών και οι επιπτώσεις στην καινοτομική δραστηριότητα της περιφέρειας (Δραστηριότητα 4.2.)
Η χρονική διάρκεια του ΠΕ4 είναι από 1-2-2006 έως 30-4-2006, ενώ το παραδοτέο αυτού του ΠΕ είναι η ενδιάμεση έκθεση (Π5).
ΠΕ5 : Επίδραση τεχνολογίας και καινοτομίας στην περιφερειακή ανάπτυξη
Δραστηριότητα 5.1. Μέτρηση επίδρασης τεχνολογίας και καινοτομίας στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και την περιφερειακή ανάπτυξη.
τα πλαίσια της δραστηριότητας αυτής θα εξεταστεί η επίδραση της τεχνολογίας και
Το ΠΕ5 λόγω του υψηλού κόστους υλοποίησης προτείνεται να εκτελεστεί για δύο (2) περιφέρειες της Βόρειας Ελλάδας (Δυτική Μακεδονία και Κεντρική Μακεδονία), ενώ η μεθοδολογία που θα αναπτυχθεί μπορεί να αποτελέσει μοντέλο για μελλοντική υλοποίησή του ΠΕ αυτού στα πλαίσια άλλου ερευνητικού προγράμματος για τις υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας.
καινοτομίας στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και στην περιφερειακή ανάπτυξη χρησιμοποιώντας πρωτογενή μικρο-στοιχεία ( micro – data ) από επιχειρήσεις τα οποία θα συλλεχθούν με τη χρήση ερωτηματολογίου ( Nam , C ., Nerb , G ., Russ , H . 1990)
Για την ολοκλήρωση της δραστηριότητας αυτής πρέπει να ολοκληρωθούν οι ακόλουθες φάσεις (Φ):
Φ.5.1.1. Σχεδιασμός ερωτηματολογίου
Φ.5.1.2. Επιλογή επιχειρήσεων σε κάθε περιφέρεια για αποστολή του ερωτηματολογίου
Φ.5.1.3. Αποστολή του ερωτηματολογίου με ταχυδρομείο και προσπάθειες υπενθύμισης ( follow up ) σε επιχειρήσεις που δεν απάντησαν.
Φ.5.1.4. Κωδικοποίηση και καταχώρηση των απαντήσεων σε πρόγραμμα επεξεργασίας στοιχείων ( SPSS το οποίο υπάρχει ήδη στο Ίδρυμα).
Φ.5.1.5. Επεξεργασία των στοιχείων του ερωτηματολογίου και εξαγωγή συμπερασμάτων.
Δραστηριότητα 5.2. Εξέταση επίδρασης τεχνολογίας και καινοτομίας στην περιφερειακή ανάπτυξη.
Στη δραστηριότητα αυτή θα εξεταστεί η επίδραση της τεχνολογίας και καινοτομίας στην περιφερειακή ανάπτυξη χρησιμοποιώντας δευτερογενή μακροοικονομικά στοιχεία και συσχετίζοντας την αλλαγή στη συνολική παραγωγικότητα των συντελεστών παραγωγής ( Total Factor Productivity – TFP ) με την τεχνολογική ανάπτυξη και καινοτομική δραστηριότητα των περιφερειών. [Για τον τρόπο εκτίμησης της TFP , τη σημασία της και τη συσχέτισή της έρευνας και καινοτομικής δραστηριότητας με την TFP βλέπε Sakurai , N ., Ioannidis , E ., Papaconstantinou , G . 1996, Griliches , Z . 1994, OECD 1992, Scherer , F . M . 1982, Solow , R . 1957].
Η χρονική διάρκεια του ΠΕ5 είναι από 1-1-2006 έως 31-5-2006, ενώ το παραδοτέο αυτού του ΠΕ είναι εργασία με τίτλο “Περιφερειακά συστήματα καινοτομίας και οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα” (Π6).
ΠΕ6 : Προτάσεις οικονομικής πολιτικής.
Από το ΠΕ2, 3, 4 και 5 θα προκύψουν χρήσιμα συμπεράσματα για την διαμόρφωση προτάσεων χάραξης κατάλληλης πολιτικής για περιφερειακή ανάπτυξη τόσο σε επίπεδο τοπικών φορέων όσο και σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης. Η διάχυση των αποτελεσμάτων του έργου και οι προτάσεις για την άσκηση οικονομικής πολιτικής θα γίνει, πέρα από την κλασική μέθοδο των επιστημονικών δημοσιεύσεων σε επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια όπου υπάρχει περιορισμένο ακροατήριο εκπροσώπων φορέων άσκησης περιφερειακής πολιτικής και με ημερίδες στις ο οποίες θα κληθούν να συμμετάσχουν και εκπρόσωποι φορέων άσκησης περιφερειακής πολιτικής.
Τα αποτελέσματα του προγράμματος θα είναι επίσης διαθέσιμα μέσω ενός web site που θα δημιουργηθεί γι αυτό τον σκοπό στον δικτυακό χώρο του Παραρτήματος Καστοριάς.
Η χρονική διάρκεια του ΠΕ6 είναι από 1-6-2006 έως 31-8-2006, ενώ τα παραδοτέα αυτού του ΠΕ είναι (α) εργασία με τίτλο “Παράγοντες περιφερειακής οικονομικής ανάπτυξης, περιφερειακές ανισότητες και νέα οικονομία” (Π7) , (β) μονογραφία με τίτλο “Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και περιφερειακή ανάπτυξη” (Π8) και (γ) Η τελική έκθεση αποτελεσμάτων του έργου (Π9) .
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΠΟΥ ΥΛΟΠΟΙΕΙ ΤΟ ΕΡΓΟ
Ονοματεπώνυμο Επιστημονικού Υπευθύνου Υποέργου: Νικόλαος Τσούνης
Ιδιότητα / Θέση : Αν. Καθηγητής Οικονομικών, Διευθυντής Παραρτήματος Καστοριάς
ΤΜΗΜΑ : Διεθνούς Εμπορίου, Παράρτημα Καστοριάς
ΙΔΡΥΜΑ : ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας
Ταχυδρομική διεύθυνση: Τ.Θ. 30, Περιοχή Φούρκα, 521 00-Καστοριά
Τηλ.:+2467087060-2 Fax :+2467087063 e-mail : tsouniskastoriateikozgr
Ονοματεπώνυμο μέλους της ερευνητικής ομάδας: Σίσκος Ευάγγελος
Ιδιότητα / Θέση : Επ. Καθηγητής, Προϊστάμενος Τμήματος Διεθνούς Εμπορίου
ΤΜΗΜΑ Διεθνούς Εμπορίου
ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας
Ταχυδρομική διεύθυνση: Τ.Θ. 30, Περιοχή Φούρκα, 521 00-Καστοριά
Τηλ.:+2467087060-2 Fax :+2467087063 e-mail : siskoskastoriateikozgr
Ονοματεπώνυμο μέλους της ερευνητικής ομάδας: Βλάχβεη Ασπασία
Ιδιότητα / Θέση : Επ. Καθηγήτρια
ΤΜΗΜΑ Διεθνούς Εμπορίου
ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας
Ταχυδρομική διεύθυνση: Τ.Θ. 30, Περιοχή Φούρκα, 521 00-Καστοριά
Τηλ.:+2467087060-2 Fax :+2467087063 e-mail : vlahveikastoriateikozgr
Ονοματεπώνυμο μέλους της ερευνητικής ομάδας: Τσιπούρη Λένα
Ιδιότητα / Θέση : Αναπληρώτρια Καθηγήτρια
ΤΜΗΜΑ Οικονομικών Επιστημών
ΙΔΡΥΜΑ Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ταχυδρομική διεύθυνση: Πεσμαζόγλου 8 , Αθήνα
Τηλ.: 2103223187 Fax :2103223181 e-mail : tsipouriathforthnetgr
Ονοματεπώνυμο μέλους της ερευνητικής ομάδας: Κατσουλάκος Ιωάννης
Ιδιότητα / Θέση : Καθηγητής
ΤΜΗΜΑ Οικονομικής Επιστήμης
ΙΔΡΥΜΑ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ταχυδρομική διεύθυνση: Δεριγνί 5-7, 4 ος όροφος, Αθήνα.
Τηλ.: 2108203348 Fax : 2108203301 e-mail : katsoulakosauebgr